Właściwa mowa

Właściwa mowa (samyak vāc, सम्यक् वाच्) to jedna z zasad Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki w buddyzmie, prowadzącej do wyzwolenia od cierpienia (dukkha). Jest częścią etycznego postępowania (śīla) i polega na uważnym oraz moralnym używaniu słów.

Cztery aspekty właściwej mowy

Właściwa mowa oznacza powstrzymywanie się od:

1. Kłamstwa (musāvāda) – nie należy mówić fałszu ani wprowadzać innych w błąd.

2. Mowy krzywdzącej (pisuṇāvācā) – unikanie obgadywania, plotek i mowy, która prowadzi do konfliktów.

3. Mowy szorstkiej i agresywnej (pharusāvācā) – unikanie obrażania, poniżania czy mowy nacechowanej gniewem.

4. Gadaniny bez znaczenia (samphappalāpa) – powstrzymywanie się od pustej paplaniny i gadania dla samego gadania.

Cechy właściwej mowy

Zamiast tego mowa powinna być:

✔ Prawdziwa – zgodna z rzeczywistością, bez manipulacji.

✔ Życzliwa – wypowiadana z intencją niesienia dobra.

✔ Łagodna – nieobraźliwa, spokojna i pełna szacunku.

✔ Konstruktywna – używana w sposób pomocny dla słuchacza.

Właściwa mowa a cisza

Buddyzm podkreśla, że czasami najlepszą formą właściwej mowy jest milczenie, zwłaszcza jeśli słowa mogłyby być źle zrozumiane lub przynieść szkodę. Jak mówi znane buddyjskie powiedzenie:

"Czy to, co zamierzasz powiedzieć, jest prawdziwe, konieczne i życzliwe? Jeśli nie, lepiej zachowaj milczenie."

W praktyce medytacyjnej (samadhi) właściwa mowa wspiera rozwój uważności (sati) i prowadzi do spokoju umysłu.